Tire, İzmir`in doğusunda yer alır. Kuzeyinde Bayındır; doğusunda Ödemiş; batısında Selçuk ve Torbalı ilçeleri; güneyinde ise Aydın ili ile çevrelenir.
İlçenin yüzölçümü891 k m2`dir. 1 beldesi (Gökçen) ve 64 köyü bulunmaktadır.
İlçe ekonomisi tarım, ticaret ve sanayiye dayanmaktadır. Tarım ürünleri başta pamuk olmak üzere, buğday, arpa, tütün, susam , incir , zeytin , ceviz ve her türle meyve, sebzedir. Arıcılık ilerlemiş durumdadır. Besi ve süt inekçiliği gelişmiştir. Tire Organize Sanayi Bölgesininde ulusal ve uluslar arasıbir çok fabrika hizmet vermektedir
Tire, 1308 yılında Aydınoğulları Beyliğinin kurulmasıyla Türk egemenliği ile tanışmış, 1426 yılında ise Osmanlı yönetimine geçmiştir. Tire, Osmanlı tarihinde XV. yy.dan XVIII. yy.a kadar kullanılan Darphanede mangır (bakır) ve Akçe (gümüş) adı verilen paraların kesilmesi nedeniyle önemli bir yere sahiptir. Tire Müzesinde, yörede bulunan arkeolojik ve etnografik görülmeye değer eserler sergilenmektedir.
Tire`de mimarlık tarihi açısından zengin, klasik dönem Osmanlı mimari tarzını yansıtan camiler arasında Yeni Camii, Tahtakale Camii, Yeşil İmaret, Lütfü Paşa Camii ,Yavukluoğlu külliyesi görülebilir. Tire`de çok önemli yerel kültür mirası olarak urgancılık, nalıncılık, yorgancılık, hasırcılık, saraciye, keçecilik ve dokumacılık günümüzde de sürdürülmektedir.
İlçemizin Gastronomi ve Yemek Kültürü
Tire mutfağı denince öncelikle zeytinyağı akla gelir. Sonra da çeşit çeşit otlar... Tire, Kaystros (Küçük Menderes) ırmağının binlerce yıldır suladığı verimli ovası ve sırtını yasladığı Aydın Dağları ile bir ot cennetidir adeta. Hemen hemen her köyde aynı otun değişik adlarıyla karşılaşmak mümkündür.
Sarmaşık, tilkicek, ebegümeci, iğnelik, şıngıldak, ısırgan, cibez, turp otu, kenger, şevketi bostan, helvacık, ballık, radika, labada, urgancık, tiksincik, kapurcuk, arapsaçı, sinir otu, hindiba, hardal, sirken, it üzümü, gaymecik, pazı, eşek helvası, melengeç, zil can, semizotu, tere, dereotu, gerdeme ve daha niceleri Tirelinin tükettiği otlar arasında yer alır.
Tireliler bu otların karışımından zeytinyağı ve salça kullanarak kavurmalar yapar. Karışık ot kavurması emek isteyen bir iştir. Bu otlar, yol kenarlarından olmamak koşulu ile toplanır, yıkanır, soğan, pırasa ve salça ile birlikte zeytinyağında kavrulur. Tireli, ayrıca otların bazılarını haşlayıp çiğden zeytinyağı, limon, sarımsak ve tuz karıştırıp tüketir. Bunlardan biride turp otudur. Tireliler, turp otunu özellikle kışları haşlayıp üzerine zeytinyağı, ekşi ve tuz dökerler. Tire'de turp otunu kavuran aileler de vardır ama genellikle haşlaması ile anılır. Turp otu gibi haşlanıp sosla yenen lahana cücüğü, karnabahar çiçeği, radika, pancar sayılabilir.
Şevketi bostan, ilkbahar başında kuzu eti, nohut ve kengerin yakın akrabası olan bu bitkinin kökü ile yapılan leziz bir yemektir. Şevketi bostanın kökü topraktan çıkarılıp kabuğu soyularak doğranır. İçine zeytinyağı, soğan ve salça ilavesi ile pişirilir.
Nisan aylarında melengeç (çitlenbik) ağacının taze filizleri kırılır, haşlandıktan sonra zeytinyağı, ekşi ve sarımsak dövülüp karıştırılarak tüketilir. Eskiden çitlenbik ağacının meyveleri hem çiğ hem de kavrulup yenirdi. Keza taze sürgünler çiğ olarak da tüketilebilir. Melengeç; yeme esnasında ağızda hoş bir ferahlık bırakır. Hele üzerine içilen bir bardak su sanki şerbet tadındadır.
Tire'de salata, sanki yardımcı bir yemektir. Tireli, salatasız yemeğe oturmaz. İçine koyduğu sebze çeşidinde de oldukça özgürdür. Ekşi için salatada koruk ekşisi, karadut ve limon kullanılır. Salatanın içine konulan sebze ve meyvelerin bazıları şunlardır: marul, roka, tere, dereotu, yeşil soğan domates, kırmızı lahana, havuç, salatalık, pırasa, beyaz lahana, yeşil elma, ayva, asma filizi… Salatanın vazgeçilmezi zeytinyağıdır. Baharda, akasya ya da erguvan çiçekleri de salataya konur.
Yörede Okma diye bilinen ve domatesin, kuru soğanın iri iri doğrandığı, çökelek, zeytinyağı konarak zenginleştirilen bu salata gibi yemek, kısa zamanda yapılışı ve taze tüketilmesi ile Tire mutfağının bir diğer vazgeçilmezidir. Okma, tam bir yaz yiyeceğidir. Tire'nin eskileri Okma'ya konulacak domatesin elde ovularak suyunun çıkarıldığını, çökeleğin de kaşıkla ezilmesi gerektiğini söylemektedirler. Bu karışıma zeytinyağı, kuru soğan, nane, kekik, limon suyu, maydanoz, salatalık ve tuz ilavesiyle, banılarak yenilecek bir yemek karşımıza çıkmaktadır. Tire'de bu yemeğe gariban pilavı da denmektedir.
Belli başlı Tire yemekleri arasında “Sura, Kapama, Gıylangı, Mustafa Çorbası, Heybeli Çorba, Posalı Kavurma, Kolböreği, Arnavutciğeri, Gazel Aşı, Keppat Reçeli” sayılabilir.
Şehrimize ait kültür portalı için tıklayın